Certyfikacja maszyn – kluczowe informacje i praktyczne wskazówki dla producentów i użytkowników

Estimated reading time: approx. 10 minutes

TL;DR:

• Certyfikacja maszyn potwierdza zgodność urządzeń z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE i normami bezpieczeństwa.
• Za spełnienie wymogów prawnych odpowiada producent lub importer, a brak certyfikatów może oznaczać kary oraz ryzyko dla pracowników.
• Proces oceny zgodności obejmuje m.in. analizę ryzyka, dokumentację techniczną i oznakowanie CE.
• Dokonując rozbudowy czy modernizacji maszyn, trzeba ponownie zweryfikować ich zgodność z wymaganiami prawnymi.
• Współpraca z ekspertami (np. Michale Automatyka) usprawnia proces certyfikacji i minimalizuje ryzyko błędów.

Table of contents

• Czym jest certyfikacja maszyn i dlaczego jest tak ważna?
• Podstawy prawne — Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE
• Kto ponosi odpowiedzialność za certyfikację maszyn?
• Jak wygląda proces certyfikacji maszyn krok po kroku?
• Kluczowe wyzwania i problemy związane z certyfikacją maszyn
• Czy warto korzystać z pomocy specjalistów?
• Certyfikacja maszyn a robotyzacja i automatyzacja
• Wpływ certyfikacji na późniejszą eksploatację maszyn
• Certyfikacja maszyn w praktyce – przykładowe sytuacje
• Koszty i korzyści płynące z certyfikacji maszyn
• Najczęstsze błędy podczas certyfikacji maszyn
• Jak certyfikacja maszyn wpływa na planowanie nowych inwestycji?
• Wsparcie przy ocenie zgodności — jak wygląda współpraca z Michale Automatyka?
• Przegląd ważnych elementów certyfikacji maszyn — w formie podsumowania
• Praktyczne wskazówki dla firm planujących certyfikację maszyn
• Summary
• FAQ

Introduction

Certyfikacja maszyn jest dziś jednym z istotniejszych elementów wprowadzania urządzeń na rynek Unii Europejskiej. To właśnie ona potwierdza zgodność maszyn z przepisami Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE. Dla przedsiębiorców w branży produkcyjnej, a także dla kierowników projektów i właścicieli firm każdy błąd na etapie certyfikacji może oznaczać nie tylko karę administracyjną, ale też realne zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i ciągłości pracy zakładu.

W poniższym artykule, przygotowanym przez zespół Michale Automatyka, przyglądamy się najważniejszym aspektom certyfikacji maszyn oraz pokazujemy, dlaczego zgodność z normami bezpieczeństwa jest tak istotna dla nowoczesnych organizacji. Czytelnicy dowiedzą się, na czym dokładnie polega cały proces, jak prawidłowo przeprowadzić ocenę ryzyka oraz w jaki sposób połączyć certyfikację z planowanym rozwojem automatyzacji czy robotyzacji.

Dzięki tej wiedzy uzyskasz wgląd w kluczowe elementy prawne i techniczne, a także poznasz wskazówki praktyczne, które pomogą Ci zadbać o całkowicie legalne i bezpieczne wprowadzenie maszyn do obrotu czy użytkowania.

Czym jest certyfikacja maszyn i dlaczego jest tak ważna?

Certyfikacja maszyn to oficjalne potwierdzenie, że urządzenia spełniają wymagania określone w europejskich przepisach bezpieczeństwa — głównie w Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE. W polskich realiach mowa przede wszystkim o potwierdzeniu zgodności z przepisami krajowymi oraz normami zharmonizowanymi z dyrektywą.

Dla producenta lub osoby, która pierwszy raz wprowadza maszynę na rynek unijny (np. importuje z kraju spoza UE), proces certyfikacji jest obowiązkowy. Nie można legalnie sprzedawać ani użytkować maszyn, które nie przeszły oceny zgodności, nie mają oznakowania CE i brakuje do nich Deklaracji Zgodności WE.

Równie ważnym aspektem jest bezpieczeństwo ludzi. Maszyny bez odpowiedniego oznakowania i atestu nie gwarantują spełnienia rygorystycznych norm. W rezultacie mogą być potencjalnym źródłem nieszczęśliwych wypadków i konsekwencji prawnych dla firmy. Certyfikacja zapobiega tym scenariuszom, zapewniając, że urządzenia są wyposażone w środki ochronne i zabezpieczenia wymagane przez prawo.

Podstawy prawne — Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE

Najważniejszym dokumentem regulującym wymogi stawiane maszynom w krajach Unii Europejskiej jest Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE. To ona określa tzw. zasadnicze wymagania w obszarze bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, jakie musi spełnić każda maszyna oddawana do użytku lub wprowadzana do obrotu we Wspólnocie.

Dyrektywa Maszynowa zawiera m.in.:

• Definicje, co należy uznać za maszynę i w jakich przypadkach należy przeprowadzić ocenę zgodności.
• Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Opis procedur oceny zgodności (w zależności od rodzaju maszyn).
• Wymagania dotyczące dokumentacji technicznej.

Ważne jest też, by pamiętać, że Dyrektywa Maszynowa nie działa w próżni. Istnieją inne przepisy (np. dotyczące kompatybilności elektromagnetycznej czy urządzeń ciśnieniowych), które mogą się nakładać na zakres Dyrektywy Maszynowej. Ogółem jednak to właśnie ona jest centralnym punktem, od którego każdy producent powinien wyjść, gdy planuje wprowadzić maszynę na rynek.

Kto ponosi odpowiedzialność za certyfikację maszyn?

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi odpowiedzialność za przeprowadzenie procesu certyfikacji spoczywa na producencie maszyny lub na importerze (jeśli producent ma siedzibę poza Unią Europejską). To właśnie te podmioty muszą wykazać, że urządzenie zostało zaprojektowane i wyprodukowane zgodnie z dyrektywami oraz spełnia wymogi w obszarze bezpieczeństwa.

W ramach tych obowiązków producent lub importer:

• Identifikuje wszystkie kluczowe przepisy i normy mające zastosowanie do konkretnego typu maszyny.
• Przeprowadza ocenę ryzyka i weryfikuje (lub zleca to ekspertom) zgodność konstrukcji z wymaganiami prawnymi.
• Sporządza dokumentację techniczną i w razie potrzeby przechowuje ją na terenie UE (jeśli producent spoza UE wyznacza tzw. autoryzowanego przedstawiciela).
• Dokonuje oznakowania CE na tabliczce znamionowej oraz wystawia Deklarację Zgodności WE, poświadczającą spełnienie wymagań Dyrektywy Maszynowej.

Dodatkową uwagę należy zwrócić na modernizacje lub modyfikacje, które mogą zmienić parametry techniczne urządzenia. Jeśli charakter zmian jest na tyle istotny, że maszyna zaczyna spełniać kryteria „nowej maszyny”, wówczas konieczne jest ponowne przejście procedury oceny zgodności.

Jak wygląda proces certyfikacji maszyn krok po kroku?

1. Identyfikacja przepisów i norm

Pierwszy etap to ustalenie, które dyrektywy i normy zharmonizowane mają zastosowanie do danej maszyny. W przypadku większości urządzeń przemysłowych będzie to Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE, a także często normy z nią związane (np. ISO 12100, ISO 13849 itp.).

2. Analiza ryzyka

Jest to kluczowy moment, w którym ustala się możliwe zagrożenia, jakie mogą wynikać z użytkowania maszyny, oraz wdraża się środki zmniejszające ryzyko (np. zastosowanie dodatkowych osłon, blokad, rozwiązań automatyki zapobiegających niekontrolowanym ruchom itp.).

3. Opracowanie dokumentacji technicznej

Należy przygotować pełną dokumentację, w tym opisy działania, schematy elektryczne i pneumatyczne, listy komponentów, instrukcje obsługi, rysunki zamienne, wyniki testów bezpieczeństwa, zapisy z procesu analizy ryzyka. Dokumentacja musi być przechowywana przez określony czas (zwykle co najmniej 10 lat od wypuszczenia maszyny na rynek).

4. Oznakowanie CE i wystawienie Deklaracji Zgodności WE

Po przeprowadzeniu oceny zgodności producent umieszcza na maszynie oznakowanie CE, a następnie wystawia Deklarację Zgodności WE, potwierdzającą zgodność z wymogami dyrektyw. Ten dokument musi być dołączony do maszyny w momencie jej sprzedaży lub przekazania użytkownikowi końcowemu.

Kluczowe wyzwania i problemy związane z certyfikacją maszyn

Mimo jasno określonych procedur i standardów, w praktyce nie brakuje trudności. Oto najważniejsze:

• Nieznajomość wymagań prawnych: Zwłaszcza w przypadku mniejszych firm, które nie mają wyspecjalizowanych działów inżynierskich. Może to skutkować niedociągnięciami, które później wymagają kosztownych poprawek.
• Błędy w analizie ryzyka: Niewłaściwe rozpoznanie potencjalnych zagrożeń oznacza brak odpowiednich zabezpieczeń i finalnie — niedopuszczenie maszyny do eksploatacji.
• Złożone modyfikacje: Modernizacje maszyn, szczególnie jeśli wpływają na podstawowe funkcje lub parametry urządzenia, często wymagają niemal całej procedury od nowa.
• Dokumentacja niekompletna lub źle zorganizowana: Bez spójnej dokumentacji technicznej nawet najlepsza maszyna może zostać uznana za niezgodną z wymogami prawnymi.

Czy warto korzystać z pomocy specjalistów?

Firmy z sektora budowy maszyn, w tym Michale Automatyka, mając doświadczenie w tworzeniu i wdrażaniu urządzeń na rynek, często pomagają przedsiębiorcom w procesie certyfikacji. Współpraca z zewnętrznymi ekspertami minimalizuje ryzyko błędów i pozwala skupić się na produkcji oraz integracji. Przykładami wsparcia są:

• Konsultacje koncepcyjne na etapie projektowania.
• Kompleksowa analiza ryzyka maszyn i linii produkcyjnych.
• Przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wystawienia Deklaracji Zgodności WE.
• Opracowanie rozwiązań zabezpieczających (osłony, systemy bezpieczeństwa, programowalne układy sterowania).

Michale Automatyka dba o bezpieczeństwo i legalność użytkowania zaprojektowanych przez siebie maszyn. Jako firma specjalizująca się także w tworzeniu zrobotyzowanych stanowisk i całych linii produkcyjnych, potrafi przewidzieć potencjalne zagrożenia jeszcze na etapie projektowania.

Certyfikacja maszyn a robotyzacja i automatyzacja

Współczesne fabryki i zakłady przemysłowe coraz częściej sięgają po robotyzację i automatyzację, by zwiększyć wydajność i precyzję procesów. Jednak maszyny zintegrowane z robotami przemysłowymi czy cobotami (kobotami) również podlegają przepisom Dyrektywy Maszynowej.

Każde zrobotyzowane stanowisko — niezależnie od tego, czy jest to linia spawania, pakowania czy wykonywania zadań montażowych — musi być wyposażone w odpowiednie elementy bezpieczeństwa (kurtyny świetlne, bariery fizyczne, systemy zatrzymania awaryjnego, etc.). W efekcie, podczas planowania automatyzacji warto już na początku omówić scenariusz certyfikacji.

Jeśli chcesz zapoznać się z ofertą usług robotyzacji, zachęcamy do odwiedzenia strony: Usługi Robotyzacja w Michale Automatyka

Rozwiązania takie jak roboty SIASUN, które Michale Automatyka dystrybuuje w Polsce, zapewniają zaawansowany poziom automatyzacji. Jednak i w takim przypadku zawsze konieczne jest sprawdzenie, czy cała stacja i linia robocza spełnia wymogi Dyrektywy Maszynowej.

Wpływ certyfikacji na późniejszą eksploatację maszyn

Odpowiedzialność pracodawcy

Jeśli kierujesz zakładem produkcyjnym i eksploatujesz maszyny, Twoim obowiązkiem jest zapewnić bezpieczne środowisko pracy. Oznacza to, że sam fakt posiadania oznakowania CE nie zwalnia Cię z obowiązku regularnej kontroli stanu urządzenia, serwisowania, przestrzegania zaleceń producenta i szkolenia pracowników.

Okresowe audyty i konserwacja

Zgodnie z polskim i europejskim prawem, pracodawca musi monitorować stan bezpieczeństwa maszyn przez cały okres ich eksploatacji. Jeżeli nowa linia zawiera elementy zrobotyzowane, warto zadbać o specjalistyczną konserwację i serwis. Więcej informacji o utrzymaniu stanowisk produkcyjnych można znaleźć tutaj: Service and maintenance stands

Zwłaszcza w przypadku maszyn, które przeszły certyfikację kilka lat wcześniej, zmiany technologiczne mogą wymagać sprawdzenia dodatkowych kwestii — np. czy modyfikacje w sterowaniu nie wpłynęły na pierwotną ocenę ryzyka.

Certyfikacja maszyn w praktyce – przykładowe sytuacje

Nowo zaprojektowana linia produkcyjna

Firma X zdecydowała się na uruchomienie nowej linii produkcyjnej, wykorzystującej roboty przemysłowe. Wszystkie urządzenia zostały zaprojektowane i wyprodukowane przez zespół Automatyka Michale, a następnie zintegrowane z istniejącym wyposażeniem zakładu. Zanim linia trafiła do końcowego użytkownika, firma Michale Automatyka przeprowadziła analizę ryzyka, wdrożyła środki zabezpieczające (osłony, czujniki, przyciski awaryjne) i w imieniu klienta skoordynowała cały proces oceny zgodności. Dzięki temu maszyny zostały wyposażone w oznakowanie CE jako jeden spójny system.

Modyfikacja istniejącej maszyny

Przedsiębiorstwo Y zdecydowało się na modernizację starszego modelu maszyny, by zwiększyć szybkość i precyzję procesów produkcyjnych. Po dodaniu nowych modułów sterowania i zamontowaniu systemu wizyjnego stwierdzono, że dotychczasowa ocena ryzyka jest już nieaktualna. Niezbędne było przeprowadzenie kolejnej weryfikacji, uwzględniającej zakres modyfikacji i zmianę parametrów. Efektem końcowym była poprawiona dokumentacja i nowa Deklaracja Zgodności WE.

Maszyny sprowadzone spoza UE

Podmiot Z, importujący maszyny z Dalekiego Wschodu, miał obowiązek dokonać ich oceny zgodności przed dalszą odsprzedażą w Polsce. Ponieważ producent maszyn nie miał siedziby w UE, to właśnie importer stał się podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie certyfikacji. Z uwagi na brak dokumentacji technicznej w języku polskim i niewystarczającą liczbę zabezpieczeń, konieczne były modyfikacje i uzupełnienie braków w dokumentacji.

Koszty i korzyści płynące z certyfikacji maszyn

Charakterystyka kosztów

• Koszty projektowe: Ulepszenia konstrukcji, wprowadzenie lepszych materiałów i zabezpieczeń, testy bezpieczeństwa.
• Koszty konsultingowe: Pomoc ekspertów zewnętrznych przy analizie ryzyka czy tworzeniu dokumentacji.
• Koszty czasu: Projekt może się wydłużyć, jeśli podczas prac wyjdą na jaw niezgodne z przepisami elementy maszyn.

Długofalowe korzyści

• Legalność i brak sankcji: Certyfikowane maszyny spełniają unijne standardy, co zapobiega karom administracyjnym i ryzyku zatrzymania produkcji.
• Większe bezpieczeństwo: Mniejsza liczba wypadków to niższe koszty związane z ubezpieczeniami, absencją oraz potencjalnymi roszczeniami.
• Zaufanie klientów: Możliwość oferowania maszyn i linii z certyfikatem CE stanowi przewagę konkurencyjną.
• Skalowalność procesu: Gdy firma raz opanuje procedurę certyfikacji, łatwiej jej projektować kolejne maszyny i modyfikacje.

Najczęstsze błędy podczas certyfikacji maszyn

1. Brak wystarczającej analizy ryzyka.
2. Zbyt późne włączenie ekspertów ds. bezpieczeństwa do projektu maszyny — często kluczowe uwagi pojawiają się w momencie, gdy linia jest już ukończona w 90%.
3. Nieaktualna dokumentacja.
4. Niedoszacowanie kosztów i czasu potrzebnego na wdrożenie wymagań Dyrektywy Maszynowej.
5. Pominięcie lub bagatelizowanie oceny skutków nawet drobnych modyfikacji.

Jak certyfikacja maszyn wpływa na planowanie nowych inwestycji?

Certyfikacja maszyn i jej koszty powinny być wkalkulowane w fazę projektową każdej nowej inwestycji. Dotyczy to nie tylko budowy maszyn od zera, ale także wdrażania procesów robotyzacji w przypadku powtarzalnej produkcji. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, jak robotyzacja może wpłynąć na usprawnienie procesów przy zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa, odwiedź stronę: Robotisation of repetitive production

Planowanie inwestycji, uwzględniające wymogi prawne i standardy bezpieczeństwa, przekłada się na niższe ryzyko przestoju linii, ograniczenia w dostępie do wykwalifikowanego personelu czy kary finansowe.

Wsparcie przy ocenie zgodności — jak wygląda współpraca z Michale Automatyka?

W Michale Automatyka koncentrujemy się na tym, by proces projektowania i integracji maszyn był zgodny z Dyrektywą Maszynową już od pierwszych etapów pracy inżynierów. Dzięki temu:

• Minimalizujemy ryzyko zapewniając kompleksowe rozwiązania automatyki przemysłowej.
• Współpracujemy z klientem, pomagając mu dobrać rozwiązania bezpieczeństwa do jego konkretnej aplikacji.
• Stawiamy na przejrzystość dokumentacji — przekazujemy wszelkie instrukcje i rysunki klientom, aby w razie zmian czy inspekcji nie było wątpliwości, że maszyny są legalne i bezpieczne.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną ofertą usług w zakresie budowy i certyfikacji zautomatyzowanych stanowisk pracy: Our services

Przegląd ważnych elementów certyfikacji maszyn — w formie podsumowania

• Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE: Główny dokument wymagany do oceny zgodności maszyn w UE.
• Analiza ryzyka: Punkt wyjściowy do określenia potencjalnych zagrożeń i niezbędnych zabezpieczeń.
• Dokumentacja techniczna: Podstawa do wystawienia Deklaracji Zgodności WE. Powinna zawierać m.in. schematy, wykazy części, instrukcje obsługi, raporty z testów.
• Oznakowanie CE: Ostateczne potwierdzenie, że maszyna jest gotowa do wprowadzenia na unijny rynek.
• Rola producenta/importera: Podmiot ten ponosi odpowiedzialność za prawidłowe przeprowadzenie procedury.
• Konieczność ponownej certyfikacji: Przy dużych modyfikacjach występuje obowiązek przejścia procedury na nowo.
• Obsługa ekspertów: Współpraca z profesjonalistami (takimi jak Michale Automatyka) przyspiesza i upraszcza certyfikację.

Praktyczne wskazówki dla firm planujących certyfikację maszyn

1. Zacznij od analizy legislacyjnej
Przed podjęciem prac projektowych sprawdź, które przepisy mają zastosowanie dla Twojego rodzaju maszyn. Uwzględnij również możliwe kolizje z innymi dyrektywami — np. niskonapięciową (LVD) czy kompatybilności elektromagnetycznej (EMC).

2. Regularnie kontroluj postępy w zakresie bezpieczeństwa
Proces certyfikacji warto uwzględnić w harmonogramie projektu. Zaplanowanie cyklicznych spotkań z inżynierami bezpieczeństwa ogranicza ryzyko bolesnych poprawek pod koniec prac.

3. Dokumentuj każdy etap
Twórz szczegółową dokumentację: zdjęcia montażowe, kopie deklaracji zgodności komponentów, notatki z testów, instrukcje BHP. Ta skrupulatność pozwoli przyspieszyć procedurę oceny zgodności i uniknąć luk dokumentacyjnych.

4. Postaw na serwis i monitorowanie stanu maszyn
Pamiętaj, że certyfikacja nie kończy się w momencie wystawienia Deklaracji Zgodności. Aby urządzenie pozostało bezpieczne, potrzebna jest konserwacja i okresowe audyty.

5. Konsultuj się z doświadczonymi specjalistami
Jeśli tworzysz złożone linie technologiczne — zwłaszcza z udziałem robotów przemysłowych — rozważ współpracę z zespołami, które znają temat z praktyki. Może to być np. Automatyka Michale, która ma doświadczenie w budowaniu maszyn i linii produkcyjnych, w tym zrobotyzowanych rozwiązań.

Summary

Certyfikacja maszyn stanowi fundament legalnego i bezpiecznego funkcjonowania urządzeń w Unii Europejskiej. Niezależnie od tego, czy wprowadzasz na rynek zupełnie nowe maszyny, modyfikujesz istniejące rozwiązania, czy importujesz sprzęt spoza UE, zawsze musisz zadbać o ocenę zgodności z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE.

Najważniejsze korzyści związane z certyfikacją to:

• Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom i minimalizacja ryzyka wypadków.
• Uniknięcie kosztownych sankcji i problemów prawnych.
• Wzmocnienie wiarygodności firmy.
• Ułatwienie rozwoju nowych projektów systemów i linii produkcyjnych dzięki uzyskanej wiedzy o normach bezpieczeństwa.

We encourage:

• Sprawdzenia szczegółów naszej oferty w zakresie modernizacji i budowy stanowisk zrobotyzowanych: Service and maintenance stands.
• Przygotowania firmy na kompleksową robotyzację przy zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa — więcej informacji: Robotisation of repetitive production.
• Udostępnienia artykułu osobom, które mogą potrzebować wiedzy o procesie certyfikacji maszyn.

Certyfikacja maszyn nie powinna być traktowana jako formalność czy przykry obowiązek. To inwestycja w bezpieczeństwo, rozwój i renomę przedsiębiorstwa. Świadome zaplanowanie tego procesu, wsparte specjalistyczną wiedzą i doświadczeniem ekspertów, chroni Twoją firmę i pracowników przed zbędnym ryzykiem.

Jeśli chcesz poznać więcej szczegółów dotyczących integracji maszyn, projektowania linii produkcyjnych lub planujesz zrobotyzowane stanowiska, skontaktuj się z nami poprzez naszą stronę. Zespół Michale Automatyka z przyjemnością pomoże wybrać optymalne rozwiązania techniczne oraz dopilnuje zgodności z wymogami prawnymi.

Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu. Mamy nadzieję, że zdobyta wiedza przełoży się na bezpieczne i efektywne wdrożenia maszyn w Twojej firmie. Jeśli masz pytania, zapraszamy do komentowania lub kontaktu — chętnie rozwiejemy wszelkie wątpliwości!

FAQ

Czy certyfikacja maszyn dotyczy także urządzeń używanych tylko na terenie zakładu?
Tak. Nawet jeśli maszyna nie opuszcza zakładu, powinna spełniać wymagania bezpieczeństwa, aby nie stwarzać zagrożeń dla pracowników i nie narażać przedsiębiorstwa na sankcje prawne.

Co grozi firmie za brak certyfikacji maszyn?
Może to skutkować zakazem dalszego użytkowania urządzenia, karami finansowymi, a w przypadku wypadków przy pracy — konsekwencjami karnymi i roszczeniami odszkodowawczymi.

Czy wszystkie modyfikacje maszyny wymagają ponownej oceny zgodności?
Nie każda modyfikacja wymusza ponowną certyfikację, jednak istotne zmiany w konstrukcji lub funkcjonalności, które wpływają na bezpieczeństwo, mogą ją wywołać. W razie wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą.

Ile trwa proces certyfikacji maszyn?
Czas zależy od złożoności urządzenia i kompletności dokumentacji. Może to być kilka tygodni, ale przy większych systemach nawet kilka miesięcy.

Gdzie mogę znaleźć wsparcie w zakresie robotyzacji i certyfikacji?
Możesz zwrócić się do zespołu Michale Automatyka, który oferuje zarówno projektowanie i integrację maszyn, jak i fachowe doradztwo w zakresie oceny zgodności.